ACTUALISERING VAN HET ONDERWIJS EVEN URGENT ALS CO-2 REDUCTIE

De stroom rapporten over klimaatverandering groeit gestaag. Over de kennis van de gevolgen van de opwarming van de aarde bestaat een grote mate van consensus, in de wetenschap. Zo liet professor Harald Sverdrup uit Noorwegen vorige week tijdens de Resource wende dialogues in Amsterdam met zijn World 7 Model zien wat de negatieve prognoses zijn op basis van ons productie-en consumptiegedrag op o.a. het gebied van economie, voedsel, grondstoffen en demografie.  

Glasgow, Parijs, Rome, bij mij overheerst steeds meer één vraag: welke bijdrage kunnen wij als individuen zelf leveren om het tij van temperatuurstijging te keren? Als onderwijsmens beperk ik me tot een gebied dat ik kan overzien.

Inzicht, kennis en ervaringen zijn voorwaardelijk voor gedrags- en systeemveranderingen. Als we naar ons huidige onderwijs kijken, hebben leerlingen behoefte aan actualisering van leerstof en leermiddelen en aan invloed op hun school. Docenten op hun beurt willen zelf meer invloed kunnen uitoefenen op hun eigen werkgebied. Werkdruk en docententekort zijn er debet aan dat er momenteel in het onderwijs weinig tijd en energie is voor wat jongeren zelf graag willen: actualisering van onderwijsprogramma’s en invloed op de inhoud van de lessen.

SYSTEMISCH

De kans is groot dat leerlingen eindexamen doen zonder getoetst te worden op kennis van actuele onderwerpen over oorzaken en gevolgen van klimaatverandering. Voor een goed begrip van complexe onderwerpen is het belangrijk dat leerlingen systemisch leren denken. Veel curricula gaan uit van gescheiden werelden van vakken. Zo worden ecologie en economie gescheiden behandeld terwijl de samenhang tussen die twee steeds duidelijker wordt. De samenhang tussen diverse klimaatonderwerpen kan beter bestudeerd worden als vakdocenten samenwerken en leerlingen leren op een systemische manier wereldvraagstukken te onderzoeken.

Jongeren willen graag betrokken worden bij de onderwerpen die ertoe doen zoals hun eigen school en het klimaat. De vraag naar leerlingenparticipatie groeit net als de betrokkenheid van jongeren bij onderwerpen als klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en vervuiling van het milieu.

MEER INVLOED

Door jongeren meer invloed te geven op hun eigen onderwijs ontwikkelen ze een gevoel van verantwoordelijkheid en leren ze vaardigheden als communiceren, onderhandelen en reflecteren op hun eigen gedrag. Vaardigheden die ze hard nodig zullen hebben in hun latere beroepsleven. Er is wetenschappelijk bewijs dat het verruimen van leerlingenparticipatie de betrokkenheid van jongeren bij het onderwijs vergroot. Het proefschrift Student voice in curriculum development van Jeroen Bron (2018) laat zien hoe je leerlingen kunt betrekken bij leerplanontwikkeling en wat daar de waarde van is.

Om de huidige generatie leerlingen goed voor te bereiden op een wereld vol transities op het gebied van klimaat, biodiversiteit en economie zijn actualisering van leermiddelen en leerstof in combinatie met verruiming van leerlingenparticipatie net zo urgent als de reductie van CO2.

3X20

Hoe? Geen regeringscommissies, maar een denktank van 20 docenten, 20 leerlingen en 20 experts op het gebied van pedagogiek en didactiek om nu onderwijsplannen te maken voor de nabije toekomst. Met de omstreden nieuwe bestuurscultuur kunnen de toekomstige ministers van Onderwijs en van Klimaat laten zien hoe serieus ze ons als burgers nemen.

Henk Tameling, voormalig docent en rector