• Home
  • Over ons
  • Cursussen
    • 1. Duurzaam onderwijs: een introductie
    • 2. Duurzame didactiek
    • 3. Denken in samenhang (Systeemdenken)
    • 4. Toekomstdenken (Future Design)
    • 5. Energietransitie
    • 6. Een nieuwe economie
    • 7. Werken met challenges (Challenge Based Learning)
    • 8. Planetair burgerschap (Planetary Citizenship)
    • 9. Co-creatie van onderwijs
    • 10. Buitenonderwijs
  • Inspiratie
    • Achtergrond
    • Blog
    • Nieuws
    • Interviews
  • Mediatheek
  • Partners
  • Portfolio
  • Contact
Vragen? neem contact op
info@academievoorduurzaamonderwijs.nl
Academie voor duurzaam onderwijs
  • Home
  • Over ons
  • Cursussen
    • 1. Duurzaam onderwijs: een introductie
    • 2. Duurzame didactiek
    • 3. Denken in samenhang (Systeemdenken)
    • 4. Toekomstdenken (Future Design)
    • 5. Energietransitie
    • 6. Een nieuwe economie
    • 7. Werken met challenges (Challenge Based Learning)
    • 8. Planetair burgerschap (Planetary Citizenship)
    • 9. Co-creatie van onderwijs
    • 10. Buitenonderwijs
  • Inspiratie
    • Achtergrond
    • Blog
    • Nieuws
    • Interviews
  • Mediatheek
  • Partners
  • Portfolio
  • Contact

    Actualiteit

    • Home
    • Inspiratie
    • Actualiteit
    • DE WERELD VERANDERT, HET ECONOMIE-ONDERWIJS NIET?!

    DE WERELD VERANDERT, HET ECONOMIE-ONDERWIJS NIET?!

    • Geplaatst door Trisha Goossens
    • categorieën Actualiteit, Investeren in jongeren
    • Datum 20 november 2022
    • Reacties 1 reactie

    Na bijna 25 jaar gaat het eindexamenprogramma economie voor het voortgezet onderwijs op de schop. Organisaties als de Nederlandse Academie voor Duurzaam Onderwijs (NADO), Our New Economy (ONE) en Teachers for Climate pleiten voor duurzaamheidseducatie en toekomstbestendig economie-onderwijs. Waarom en hoe? We leggen die vragen voor aan enkele docenten economie, een uitgever en een student.

    Tekst: Henk Tameling

    Het economieonderwijs zoals we dat zien in het voortgezet onderwijs richt zich sterk op de wetenschappelijke wereld: denken als een econoom. Volgens Maarten Nijman, van Our New Economy (ONE), een denktank die zich richt op het veranderen van denken over de economie, is dat best raar: ‘Op dit moment is voor de studie economie het examenvak economie helemaal niet verplicht! En bijna alle theorie die wordt aangeboden, is gebaseerd op de neoklassieke economische stroming. Als je het economie-onderwijs op vo, hbo en wo van nu vergelijkt met dat van een aantal decennia geleden, lijkt er niet veel veranderd te zijn. Terwijl de wereld om ons heen toch wel degelijk anders in elkaar zit: de globalisering, de kloof tussen arm en rijk, het tekort aan voedsel en grondstoffen, de gevolgen van klimaatverandering.’

    Niet meer fit for purpose

    Docent economie aan Het Nieuwe Lyceum in Bilthoven Bastiaan van der Broek wijst ook op de grote verschillen tussen vroeger en nu: ‘Het economie onderwijs is niet langer fit for purpose. De eindexamenprogramma’s zijn begin 2000 tot stand gekomen, vóór de wereldwijde financiële crisis en voordat het bewustzijn over de ecologische en sociale crisis ingedaald was. De maatschappelijke wereld waarop wij onze leerlingen moeten voorbereiden, is door die ontwikkelingen sterk veranderd. Het curriculum is niet meebewogen en voldoet daarmee niet langer aan wat er gevraagd wordt door kritische docenten.


    ‘Het examen gaat nog uit van een dominant economisch paradigma, waarbij individuele welvaart, winstmaximalisatie en economische groei voorop staan’


    De examenprogramma’s hebben als doel leerlingen voor te bereiden op deelname aan de maatschappelijke omgeving. Een alom geaccepteerd doel, ware het niet dat de realisatie ervan plaatsvindt vanuit een wereld- en mensbeeld waar een deel van het onderwijs zich niet meer in herkent. Van der Broek: ‘Het gebeurt nog vanuit een dominant economisch paradigma, waarbij individuele welvaart, winstmaximalisatie en economische groei voorop staan. Daaronder ligt het idee dat concurrentie en de markt zullen leiden tot de beste maatschappelijke uitkomsten.’

    De vraag naar ander economie-onderwijs groeit bij leerlingen van bijvoorbeeld Youth for Climate en bij docenten. Pieter Lossie (student, oud- voorzitter van het LAKS en werkzaam voor de VO-Raad) heeft recent ervaren hoe economie-onderwijs er in de praktijk uitziet: ‘Waar economie in de werkelijke wereld primair gaat over verhalen, personen, gevoelens, verbondenheid en fundamentele schaarste, wordt het in klaslokalen op veel middelbare scholen nog primair benaderd vanuit balansen, evenwichten en rekeningen. De economie bestaat uit prijs en waarde, terwijl met name dat eerste de aandacht krijgt in het onderwijs.’

    Onze kinderen verdienen een beter verhaal

    Naast de exameneisen, het opleidingsniveau van docenten, de praktijk van het docentenvak en het curriculum wordt het economie-onderwijs ook beïnvloed door de makers en uitgevers van schoolboeken. Uitgeverij Noordhoff is met de methode Pincode marktleider voor het vak economie. Petra Prescher is als uitgever verantwoordelijk voor de inhoud van die methode. Ook bij Noordhoff blijkt behoefte aan verandering. Prescher redeneert vanuit de visie dat economie een mens- en maatschappijvak is ‘dat linkt aan politiek, beleid, gelijkwaardigheid, verdeling van rijkdom, milieu en klimaat en ook aan vaardigheden als verantwoordelijkheid nemen, prioriteiten stellen en keuzes maken’.

    Zij ziet een duidelijke relatie tussen het vak economie en burgerschapsvorming, maar het huidige economie-onderwijs biedt daartoe volgens haar te weinig ruimte: ‘Door de geldende syllabi, eindtermen en exameneisen is het nog te veel afgestemd op 19e en 20e-eeuwse neo-klassieke economische theorieën die de mens reduceren tot een homo economicus. Daarbij wordt de welvaart van landen beoordeeld op het Bruto Binnenlands Product en staat economische groei gelijk aan vooruitgang. Deze theorieën gaan in de 21e eeuw voorbij aan de werkelijkheid, bijvoorbeeld door de schaduwzijden van ongebreidelde groei te negeren. Onze kinderen verdienen een beter, toekomstbestendiger verhaal en daarin kan het economie-onderwijs een grote rol spelen door de gangbare modellen eerlijk in perspectief te zetten en alternatieve modellen te presenteren.

    Ander economie-onderwijs in de praktijk

    Meer aandacht voor de maatschappelijke actualiteit in de klas en voor andere waarden dan winst en rendement. Meer inzichten in welzijn en minder dominantie voor het welvaartsdenken. De pleitbezorgers voor een andere economie zijn het er wel over eens dat veranderingen wenselijk zijn. De vraag is hoe ze die wens in de praktijk willen realiseren.


    ‘Het economie-onderwijs is nu sterk cognitief opgezet. Dit moet anders: niet vertrekken vanuit de theorie, maar vanuit de realiteit’


    Bastiaan van der Broek maakt voor zijn vak lesmateriaal vanuit de opvatting dat het economie-onderwijs nu sterk cognitief is opgezet met veel informatie- en rekenvaardigheden: ‘Dit moet anders, dus niet vertrekken vanuit de theorie, maar vanuit de realiteit. Het omdraaien van de concept-contextbenadering naar een context-conceptbenadering. Om leerlingen te laten zien dat maatschappelijke vraagstukken inzichtelijk gemaakt kunnen worden door gebruik te maken van economische concepten, bijvoorbeeld op het gebied van circulaire econome.’ Hij pleit ook voor andere vaardigheden: ‘Leerlingen hebben behoefte aan handelingsperspectief waarbij vaardigheden zoals samenwerken, systeemanalyse en oplossingsgericht denken ontwikkeld worden. Voor de didactiek in het voortgezet onderwijs betekent dat meer probleemgestuurd onderwijs.’

    Geef scholen de ruimte

    VO-Raad-adviseur Pieter Lossie vindt het logisch dat economie overal in de school is: ‘Ik geloof dat scholen op basis van de vrijheid die zij hebben om invulling te geven aan het hoe, geregeld vanuit artikel 23, zelf heel goed kunnen kijken op welke wijze economie-onderwijs past bij hun leerlingenpopulatie en ook bij de ideeën en behoeften van leerlingen. Dat betekent dat een overheid in de kern- en einddoelen en in de examenonderdelen scholen de ruimte moet geven het zelf in te vullen.’

    Uitgever Prescher benadert het andere economie-onderwijs vanuit een holistische benadering. Ze wil met haar auteurs van Pincode nieuwe economische theorieën en modellen begrijpelijk presenteren en concretiseren. Zo wil ze de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, de sustainable development goals (SDG’s), burgerschap, diversiteit en inclusie een integraal onderdeel laten uitmaken van elke tekst en elke opdracht in de vernieuwde Pincode. Ook zet ze in op co-creatie, waarbij leerlingen een actieve rol krijgen in de ontwikkeling van lesmateriaal. Docent Van der Broek sluit zich daarbij aan: ‘Economie biedt belangrijke inzichten in vraagstukken rondom de sustainable development goals van de VN. De SDG’s kunnen dienen als leidraad voor al het onderwijs.’ In de lessen die hij ontwerpt, behandelt hij thema’s als klimaatverandering, grenzen aan de groei (degrowth) en economische ongelijkheid.

    Circulaire fietsen en spijkerbroeken

    Economische verschijnselen en de samenhang in de natuur zijn op een systemische manier te verbinden met vakgebieden zoals biologie en aardrijkskunde. Vanuit deze visie ontwikkelt NADO lesmateriaal over alledaagse producten en hoe die circulair te produceren zijn, zoals de fiets, de spijkerbroek en mode in het algemeen. Maarten Nijman van ONE vindt het idee van NADO om ecologie en economie te verbinden hard nodig: ‘We hebben grote behoefte aan kritisch denkende leerlingen die goed weten wat de uitdagingen van de 21ste eeuw zijn. En niet om de problemen op hun bordje te leggen, maar om ze toe te rusten met toekomstige problemen om te gaan en de huidige generatie ter verantwoording te roepen. Er zijn al docenten die hier invulling aan proberen te geven. Maar helaas worden zij door het onderwijssysteem, het curriculum en de examenprogramma’s eerder tegengewerkt dan geholpen. Als we deze groep kunnen ondersteunen en versterken, dan ontstaat er meer druk op dat systeem.’

    Dit artikel is verschenen in het decembernummer van onderwijsvakblad Van12tot18.

    • Share:
    author avatar
    Trisha Goossens

    Vorig bericht

    'DE SLEUTEL TOT GELIJKWAARDIGHEID IS ZELF MEEDOEN'
    20 november 2022

    Volgend bericht

    WAT KAN DE KRACHT VAN VERBEELDING DOEN?
    11 december 2022

    Misschien is dit ook interessant

    logo-dvddO_vk500
    ÉÉN DAGJE DUURZAAM? OF 365 DAGEN?
    26 september, 2023
    never-stop-learning-3653430_1920
    TIP: INSPIRERENDE EN LEERZAME WEBINARS
    27 mei, 2023
    Yvette
    YVETTE BAREWIJK KLEEDT HET ONDERWIJS IN EEN DUURZAAM JASJE
    18 december, 2022

      1 Comment

    Laat een reactie achter Reactie annuleren

    Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

    Zoeken

    Categorieën

    • Achtergrond
    • Actualiteit
    • Blog
    • Circular skills
    • Climate change
    • De school van de toekomst
    • Dutch academy for sustainable education
    • Duurzaamheidseducatie
    • duurzame docenten
    • Duurzame projecten
    • Duurzame scholen
    • Europese initiatieven
    • Evenement
    • Interviews
    • Investeren in jongeren
    • Klimaatbeleid
    • Leerlingenparticipatie
    • Lesmateriaal
    • Natuur en milieu
    • Nieuws
    • Onderwijs
    • Partnerschap
    • Recensie
    • Stelling van de maand
    • Werkdruk onderwijs
    Inschrijven nieuwsbrief
    info@academievoorduurzaamonderwijs.nl

    Inschrijven nieuwsbrief

    Over NADO

    • Wat willen wij ?
    • Waarom
    • Wat doen we
    • Ons team

    Links

    • inspiratie
    • Cursusaanbod
    • Portfolio
    • Mediatheek

    Privacy

    • privacy
    • Disclaimer

    Volg ons

    Gemaakt door Pelt-ICT. Copyright ©2022

    • Privacy
    • Sitemap
    Wij gebruiken cookies op onze website om ervoor te zorgen dat onze site zo soepel mogelijk draait. Door op “Alles accepteren ”, te drukken gaat u akkoord met het gebruik van onze cookies. Het is ook mogelijk om de cookies aan te passen via "Instellingen".
    InstellingenAlles WeigerenAlles accepteren
    Manage consent

    Privacy Overzicht

    Deze website maakt gebruik van cookies om uw ervaring te verbeteren terwijl u door de website navigeert. Hiervan worden de cookies die als noodzakelijk zijn gecategoriseerd in uw browser opgeslagen, omdat ze essentieel zijn voor de werking van basisfunctionaliteiten van de website. We gebruiken ook cookies van derden die ons helpen analyseren en begrijpen hoe u deze website gebruikt. Deze cookies worden alleen met uw toestemming in uw browser opgeslagen. U heeft ook de mogelijkheid om u af te melden voor deze cookies. Maar als u zich afmeldt voor sommige van deze cookies, kan dit uw surfervaring beïnvloeden.
    Necessary
    Altijd ingeschakeld
    Noodzakelijke cookies zijn absoluut noodzakelijk om de website goed te laten functioneren. Deze cookies zorgen anoniem voor basisfunctionaliteiten en beveiligingsfuncties van de website.
    CookieDuurOmschrijving
    cookielawinfo-checkbox-analytics11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
    cookielawinfo-checkbox-functional11 monthsThe cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
    cookielawinfo-checkbox-necessary11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
    cookielawinfo-checkbox-others11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
    cookielawinfo-checkbox-performance11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
    viewed_cookie_policy11 monthsThe cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
    Functioneel
    Functionele cookies helpen om bepaalde functionaliteiten uit te voeren, zoals het delen van de inhoud van de website op sociale mediaplatforms, het verzamelen van feedback en andere functies van derden.
    Prestatiecookies
    Prestatiecookies worden gebruikt om de belangrijkste prestatie-indexen van de website te begrijpen en te analyseren, wat helpt bij het leveren van een betere gebruikerservaring voor de bezoekers.
    Analytics
    Analytische cookies worden gebruikt om te begrijpen hoe bezoekers omgaan met de website. Deze cookies helpen bij het verstrekken van informatie over statistieken, het aantal bezoekers, het bouncepercentage, verkeer, enz.
    CookieDuurOmschrijving
    _ga2 yearsThis cookie is installed by Google Analytics. The cookie is used to calculate visitor, session, campaign data and keep track of site usage for the site's analytics report. The cookies store information anonymously and assign a randomly generated number to identify unique visitors.
    _gat_gtag_UA_135558333_31 minuteThis cookie is set by Google and is used to distinguish users.
    _gid1 dayThis cookie is installed by Google Analytics. The cookie is used to store information of how visitors use a website and helps in creating an analytics report of how the website is doing. The data collected including the number visitors, the source where they have come from, and the pages visted in an anonymous form.
    Advertentie
    Advertentiecookies worden gebruikt om bezoekers relevante advertenties en marketingcampagnes te bieden. Deze cookies volgen bezoekers op verschillende websites en verzamelen informatie om aangepaste advertenties weer te geven.
    Andere
    Andere niet-gecategoriseerde cookies zijn cookies die worden geanalyseerd en die nog niet in een categorie zijn ingedeeld.
    OPSLAAN & ACCEPTEREN
    Aangedreven door CookieYes Logo