Duurzaam onderwijs? Dromen, durven en doen!

Honderdduizenden scholieren en studenten in de hele wereld hebben met hun klimaatacties politici en anderen wakker geschud. Zo bezorgde Youth for climate NL politici en bestuurders in Den Haag duidelijk een gele kaart. Jonge mensen zoeken op school naar toekomstscenario’s voor het klimaat en de natuur met aandacht voor energie, voedsel, economie en mobiliteit. Docenten en schoolleiders in onderwijs kunnen niet om de vragen van leerlingen over climate change heen.

Hoe leer je jonge mensen duurzame afwegingen te maken? Wat omvat duurzaam onderwijs: gaat het alleen om ecologische, klimatologische, sociale, economische onderwerpen of ook om filosofische en ethische? Hoe gaan leerlingen en leraren duurzame thema’s rond climate change onderzoeken? Wat betekent leren voor duurzame ontwikkeling (Education for Sustainable Development)?

Duurzaamheid gaat de komende jaren een belangrijk onderdeel vormen van een nieuw curriculum. Hoe gaan leraren zich voorbereiden op de vragen over duurzaamheid die er nu al zijn en die er ongetwijfeld nog bijkomen.  Duizenden docenten zullen hun deskundigheid op het gebied van duurzaamheid op peil moeten brengen en houden. Om elkaar te helpen, om kennis op te doen en deze te delen is een aantal initiatieven genomen met twee routes: leerlinggericht en leraargericht.

Voor de leerlinggerichte route is recent een pilot in Friesland gestart met twee vwo-scholen en met de lerarenopleiding NHL Stenden om met behulp van een uniek digitaal platform leerlingen en leraren te helpen bij het maken van profielwerkstukken over duurzaamheid. Deze pilot is recent bekroond met een plek in de Trouw Duurzame top 100 van onderop. We gaan het komend jaar vanuit het Noorden proberen meer scholen te laten aanhaken bij deze vorm van hulp en ontzorgen.

Voor de leraargerichte route is het plan de deskundigheid van leraren op het gebied van duurzaamheid te bevorderen.  Veel docenten komen in de praktijk niet toe aan vermeerdering van hun kennis van nieuwe ontwikkelingen en inzichten op hun vakgebied. Zo is de kennis van de duurzaamheidsdoelen van de Verenigde Naties nog weinig bekend op de Nederlandse scholen.

Voor de leraargerichte route ontwikkelen we daarom momenteel The Dutch Academy for Sustainable Education, gericht op het ontwikkelen van visie en handelingsperspectief. Welke kansen biedt leren voor duurzame ontwikkeling, gezien vanuit jouw vak en sfeer van invloed? Hoe vertaal je dat naar het curriculum? Welke pedagogisch didactische handvatten zijn hiervoor geschikt? Hoe leef ik als individu, en hoe leven wij als docententeam voor dat duurzaam doen en denken ertoe doet? Wat heb ik nodig, en wat hebben wij als team nodig om leren voor duurzame ontwikkeling handen en voeten te geven? En tenslotte: hoe bouw ik een netwerk op in de regio met bedrijven, organisaties, de gemeente -kortom, met andere mensen die actief en concreet aan de slag zijn met leren voor duurzame ontwikkeling?

De Nederlandse academie voor duurzame educatie. The Dutch Academy for Sustainable Education (DASE)

1. Wat is DASE? De Dutch Academy for Sustainable Education (DASE) is een onafhankelijke organisatie zonder winstoogmerk op het gebied van duurzame educatie.

2. Wat doet DASE? DASE bevordert en ontwikkelt in het kader van deskundigheidsbevordering voor leraren educatieve programma’s over duurzaamheid in het primair en voortgezet onderwijs in Nederland. DASE ontwikkelt en biedt verschillende vormen van educatie op het gebied van duurzaamheid.  De inhoud beslaat inhoudelijke thema’s rond duurzaamheid als ook onderwerpen die te maken hebben met de verduurzaming van de school (-organisatie) zelf, de zgn. whole school approach. DASE biedt eenjarige cursussen zijn en ook eendaagse cursussen, avondcursussen, weekendcursussen en zomercursussen op het gebied van ecologie, economie, energie, ethiek, klimaat, vervoer, voeding.

3. Wat wil DASE? DASE wil een bijdrage leveren in Nederland aan de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties. DASE streeft naar kennisvermeerdering door middel van educatieve programma’s voor leerlingen en leraren. DASE wil een bijdrage aan vorming, onderwijs en opvoeding op het gebied van leren voor duurzame ontwikkeling. DASE tracht scholen en leraren te ontzorgen door maatwerk te leveren, door praktisch toepasbare programma’s aan te bieden en door een efficiënte organisatie van de cursussen.

4. Welke vormen van educatie biedt DASE? DASE biedt verschillende vormen van onderwijs: individueel (online), of collectief in verschillende groepsgroottes, Op maat of standaard; op locaties of in company. Hoorcolleges, masterclasses, workshops, lezingen, debatten, fora-discussies en uitgave van publicaties. DASE biedt op internet een overzicht van publicaties op het gebied van duurzaamheid.

5. Welke uitgangspunten hanteert DASE bij haar educatie-programma’s? Bij leren voor duurzame ontwikkeling gaan wij uit van leren binnen én buiten schoolse omgevingen. Dat betekent dat leerprocessen plaatsvinden binnen een schoolse omgeving (formele educatie) en daarbuiten (informeel), in de wereld als zodanig. Wij gaan uit van betekenisvol onderwijs, inspirerende omgevingen om kennis en ervaring op te doen en het delen van kennis door de deelnemers aan de DASE-programma’s.
   
6. Waar is DASE te vinden? DASE is fysiek en online bereikbaar. DASE is niet gebonden aan een stenen gebouw. Wij maken gebruik van bestaande, bij voorkeur duurzame gebouwen.

7. Wie vormen DASE? Aan DASE werken enthousiaste en gepassioneerde mensen mee vanuit het onderwijs, de wetenschap, de NGO’s op het gebied van natuur en milieu en het bedrijfsleven. DASE werkt samen met vrijwilligers, experts en hun organisaties op het gebied van onderwijs, leerplanontwikkeling, wetenschap (klimaat, ecologie, economie, voeding, energie, filosofie) en bedrijfsleven.

8. Waarom hebben jullie een Engelse naam voor een Nederlandse organisatie? Het klimaatprobleem kent geen grenzen. Wij werken vanuit de doelstelling van de United Nations. Wij gaan uit van kennisdeling die zich in de nabije toekomst van onze stichting niet beperkt tot Nederland. Communicatie in het Engels als voertaal lijkt daarom nuttig en noodzakelijk.

 Wij zoeken steun om

• mee te denken, om kritisch naar onze plannen te kijken zodat er een plan komt dat zoden aan de dijk zet,
• het onderwijsaanbod van de duurzame academie i.o. vorm te geven door kennis te delen, door de bereidheid in de nabije toekomst gastcolleges, masterclasses, workshops te geven,
• als vrijwilliger te participeren in een groep ‘kwartiermakers’ en
• ons te linken aan mensen die jij van belang denkt te vinden voor dit initiatief.

Wij vragen je

• je naam en je maatschappelijke positie aan dit initiatief te verbinden.

Henk Tameling

Met dank aan Heleentje Swart, Ron Barendsen, Roelien Wierda, Annemarie Tillema, Marte Visser, Leo Meyer

Amsterdam/ Hoorn/Laren/Leeuwarden 05 10 19