OMZIEN IN VERWONDERING EN BEWONDERING

Organisaties als Leren voor Morgen, Teachers for Climate, SME en NADO bevorderen aandacht voor duurzaam leren. Zo organiseren zij de verkiezing van Duurzame Docent in het PO, VO of MBO van 2021. De aanmelding staat hiervoor nog open tot 20 september, zie www.duurzamedocent.nl. Deze activiteit deed me denken aan mijn eigen docentschap. Opa vertelt.

In 1979 kwam ik van de universiteit, en beschikte ik als neerlandicus over een pedagogische-didactische aantekening waarmee ik een bevoegd docent geacht werd te zijn. Ik had een half jaar colleges gevolgd over vakdidactiek en pedagogiek, stagegelopen (gehospiteerd) en de praktische vaardigheid opgedaan om een videofilm voor onderwijsgebruik te kunnen maken.

Toen ik voor het eerst lesgaf in 3H in Leidschendam ben ik een keer mijn lokaal totaal hulpeloos uitgerend, de klas vol verwondering achterlatend. Ik gaf de moed op en had de stellige indruk over onvoldoende vaardigheden te beschikken de klas op een goede manier iets van de moedertaal bij te brengen.

Het spel

Vallen en opstaan, je weg vinden, je koers bepalen. Na een jaar of vijf en twee scholen later begon ik het spel door te krijgen van geven en nemen, van balanceren tussen hoge eisen stellen en de teugels laten vieren. Van duidelijk, streng doch rechtvaardig zijn. Als zelfstandige ondernemers werkten we in ons eigen winkeltje van het eigen vaklokaal. We werkten het liefst in ons eentje. Alsjeblieft geen pottenkijkers.

De samenleving drong mondjesmaat tot de school door. Leerlingen en ouders accepteerden het gezag van de docent en van de schoolleiding. Drie leerlingen spraken mee in de MR, losgezongen van de overige 1197 medeleerlingen.Onderhandelen was iets voor zakenlieden. Op school deed je je plicht zonder voorwaarden. Sociale media beperkten zich tot de huis-aan-huiskrant en de regionale omroep, en lokale roddels in kroeg en kerk.

Kinderen met een beperking hadden hun eigen school op gepaste afstand van de reguliere. Duurzaamheid manifesteerde zich vooral bij 25-jarige huwelijksfeesten en 40 jaar trouwe dienst bij de baas. De leerplichtambtenaar en de zorgcoördinator moesten nog uitgevonden worden. Samenwerken met het bedrijfsleven was iets voor het technisch onderwijs, niet voor ons soort mensen op de havo en het vwo.

Vaardigheden

Het lijkt een eeuw geleden dat ik mijn eerste computer kocht in 1988, met harde schijfjes. Ik moest hard werken om me de computervaardigheden eigen te maken. Vandaag dragen docenten een rugzak vol 21e-eeuwse vaardigheden op het gebied van samenwerken, digitalisering, communicatie, sociale vaardigheden, ontwerpen van lesmateriaal, creatief denken, kritisch denken, reflectie en maatschappelijke oriëntatie.

Alsof het nog niet genoeg is vraagt deze tijd van climate change en energy challenges ook nog om circulaire skills als systeemdenken, verantwoordelijkheid nemen, lerende werkhouding, denken vanuit het belang van een ander en eigen werk zien als onderdeel van geheel.

Ik gaf jarenlang overzichtelijk les in luister- , schrijf- en spreekvaardigheid. En als toetje was er het inzicht in de wereld van De Literaire Kunst. Ik had er mijn handen vol aan. De hoeveelheid gevraagde, vereiste en soms zelfs geëiste vaardigheden waar een docent nu aan moet voldoen heeft het niveau bereikt van de Olympische Spelen.  Ik vraag me in gemoede af of ik nu niet weer mijn lokaal zou verlaten en de klas in verwondering zou achterlaten. Met slapeloze nachten als gevolg. Mij rest slechts bewondering voor de docent anno 2021. Petje af voor deze duurzame doorzetters in een deksels complexe wereld.

Henk Tameling, oud-docent en voormalig schoolleider