WAAR KLIMAATWETENSCHAP EN JOURNALISTIEK ELKAAR VINDEN

Tekst Henk Tameling Foto: uit eigen beheer

In het debat over klimaatverandering komen we de naam van Bart Verheggen nogal eens tegen. Per 1 mei is deze wetenschapper als klimaatspecialist aan de slag gegaan bij RTL Nieuws. ‘Best wel een overstap, van de academia naar de media.’

Betekent zijn nieuwe publieke functie dat we hem in beeld kunnen verwachten als een soort extra weerman? Verheggen: ‘Ik zal zeker zo nu en dan in beeld verschijnen, maar niet als “extra weerman”! Weer en klimaat zijn per slot van rekening toch verschillende takken van sport. De vuurdoop heb ik al gehad, in een reportage en een explainer video vanwege de droogte waarin weer en klimaat dan wel weer een beetje samenkomen.’

Verheggen gaat bij RTL Nieuws met zijn inhoudelijke kennis bijdragen leveren aan nieuwsitems, reportages en achtergrondverhalen over klimaatverandering. ‘Het kan zijn dat ik achtergrondonderzoek doe, klimaatnieuws signaleer en agendeer, specifieke experts benader, vragen beantwoord van andere redacteurs, en na verloop van tijd ook “eigen” items ga maken.’ Het is een nieuwe functie bij de zender en hij verwacht dat er ruimte is voor een eigen invulling. Overigens blijft hij met een kleine aanstelling nog wel als Lecturer Climate Change verbonden aan Amsterdam University College.

Waarheidsvinding en onafhankelijkheid

Over de mogelijkheid om als wetenschapper onafhankelijk te zijn bij een commerciële omroep is Verheggen positief: ‘Ik merk tot nu toe niets van het commerciële karakter van de omroep. Het is niet zo dat adverteerders invloed kopen bijvoorbeeld. Om dat te voorkomen is de advertentietak ook helemaal losgekoppeld van de redactie. Ondanks dat het type werk natuurlijk heel anders is, hebben wetenschap en journalistiek juist met elkaar gemeen dat ze waarheidsvinding en onafhankelijkheid hoog in het vaandel hebben staan. En dat merk ik bij RTL Nieuws tot mijn vreugde ook.’

---

‘In de journalistiek wil je nieuws in een context plaatsen. Met mijn kennis van klimaatwetenschap hoop ik die toe te kunnen voegen’

---

Zijn nieuwe functie past volgens Verheggen goed bij zijn vakgebied van de wetenschapscommunicatie. De explainer video waarin ze proberen een bepaald klimaataspect uit te leggen, is daar een goed voorbeeld van, maar zegt hij: ‘Veel journalistieke producties zijn natuurlijk aan het nieuws gekoppeld en minder aan een wetenschappelijk onderwerp. En in de journalistiek wil je dat nieuws kritisch duiden en in een context plaatsen. Met mijn brede kennis van klimaatwetenschap hoop ik die context te kunnen toevoegen.’

Het begint bij het onderwijs

Naast zijn dagelijkse werkzaamheden maakt Verheggen pro deo deel uit van de Raad van Inspiratie en Advies van NADO. Met welk doel doe hij dit vrijwilligerswerk? ‘Ik ben het van harte eens met de missie van NADO om zowel leerlingen als docenten inzicht te geven in duurzaamheidsvraagstukken. Het belang hiervan zal alleen maar toenemen, en als maatschappij zijn we beter toegerust om de uitdagingen op dat vlak aan te gaan als we ook de nodige kennis en inzicht hebben. Dat begint – maar eindigt natuurlijk niet – bij het onderwijs.’

Als NADO zijn we natuurlijk benieuwd wat Verheggen als het nut van zijn nieuwe werk ziet voor docenten en leerlingen in het vo of mbo: ‘Ik denk dat er zeker bruikbare dingen tussen zitten voor het onderwijs. Zoals de explainer video’s. Die zijn meestal relatief kort, mooi gemaakt met veel aandacht voor de visuele aspecten, en met een duidelijke boodschap, zonder al te veel details of uitweidingen. Daarmee zijn ze juist voor middelbare scholen en het mbo geschikt.’

Klimaatvragen beantwoorden

Verheggen vertelt dat RTL Nieuws ook net is gestart met een rubriek waarbij mensen een klimaatvraag kunnen indienen die dan wordt beantwoord. ‘Afhankelijk van het onderwerp zal ik daar regelmatig aan meewerken. Er zijn overigens meer van dergelijke initiatieven. Bij de Klimaat Helpdesk, waarbij ik ook betrokken ben, worden ingediende vragen door een expert uit hun panel van vrijwilligers beantwoord. Daarnaast denk ik dat mijn boek ook heel bruikbaar is voor het onderwijs. En voor de echte klimaatnerds is er dan nog het klimaatverandablog.’

---

Tips voor docenten: ‘Ga in gesprek, koppel het onderwerp aan de actualiteit en aan voorbeelden dicht bij huis’

---

We sluiten ons gesprek af met de onvermijdelijke vraag naar welke tips Verheggen voor docenten heeft die in hun les aandacht willen besteden aan klimaatverandering. ‘Schenk aandacht aan zowel basale feiten en inzichten, als aan de vaardigheden om zelf informatie op waarde te schatten. Leer leerlingen om het kaf van het koren te scheiden in de informatiejungle van internet. Maak onderscheid tussen feiten en meningen. Biedt ruimte aan verschillende perspectieven, maar verlang daar wel een solide onderbouwing bij. Ga in gesprek, koppel het onderwerp aan de actualiteit, aan voorbeelden dicht bij huis, aan andere maatschappelijke thema’s.’

Wie is Bart Verheggen
Dr. Ir. Bart Verheggen (1972) studeerde milieuhygiëne in Wageningen, deed klimaatonderzoek in onder andere Canada en Zwitserland en werkte de laatste jaren als docent in verschillende vakken op het gebied van klimaatverandering en aardsysteemkunde aan het Amsterdam University College. Daarnaast houdt hij lezingen, neemt deel aan paneldiscussies en is productief als schrijver van tweets en blogs en van een veel geciteerd boek: Wat iedereen zou moeten weten over klimaatverandering. Hij is aan NADO verbonden als lid van de Raad van Inspiratie en Advies.