WAT KAN DE KRACHT VAN VERBEELDING DOEN?

Wieneke bij een training Education for Diversity and Sustainable Living (EDSL).

Kunnen we ons een duurzame toekomst voorstellen, en hoe ziet die er dan uit? Hoe komen we daar? Dit zijn belangrijke vragen als het gaat over klimaatonderwijs, want het is moeilijk om aan een duurzame toekomst te werken als we die ons niet kunnen voorstellen. Toch kunnen docenten hun verbeeldingskracht trainen om die vervolgens aan hun leerlingen of studenten aan te leren als vaardigheid. In deze blog deel ik mijn gedachten en praktische tips.

Tekst: Wieneke Maris

Voor veel (jonge) mensen kan denken over de toekomst dystopische beelden oproepen van de wereld geteisterd door klimaatverandering. Niet verwonderlijk misschien, als we het nieuws volgen, of het laatste IPCC-rapport lezen. Verbeeldingskracht is echter een vaardigheid die we kunnen leren. Hoe zou het zijn als leraren zowel de wetenschappelijke feiten over de klimaatcrisis als de vaardigheden leren om een toekomst te verbeelden en te creëren waarin we WEL willen leven?

---

“In mijn lerarenopleiding kwam anticipatory thinking niet aan bod”

---

Als onderdeel van mijn sabbatical-reis op zoek naar duurzaamheidsonderwijs in Europa, had ik het geluk om les te geven aan de internationale groep leraren en leraren in spe, die Education for Diversity and Sustainable Living (EDSL) studeren aan de Inland Norway University of Applied Sciences in Hamar, Noorwegen. Binnen de EDSL course onderzoeken we onder andere de competenties die nodig zijn om een ​​duurzame samenleving en toekomst te creëren.

Lozano et al. (2017) identificeert een reeks van deze competenties, waaronder “Anticipatory thinking: visualisatie, analyse en evaluatie van mogelijke toekomsten, inclusief scenario’s met tijdschalen van meerdere generaties.” Het artikel schetst een kader voor pedagogieën die het meest geschikt zijn om deze vaardigheden aan te leren. Handig, want in mijn lerarenopleiding kwam dit niet aan bod. Het was spannend om dit met een groep (stagiaire) docenten te bestuderen; het deed ons beseffen welke impact we kunnen maken als we de vaardigheid “toekomst denken” onderwijzen.

---

75% van de jongeren ervaart eco-anxiety: ze lijden onder zorgen over de toekomst

---

75% van de jongeren ervaart eco-anxiety (Hickman et al. 2021): ze lijden onder zorgen over de toekomst. Als leraar wil ik ruimte creëren in mijn klas voor leerlingen om deze gevoelens te delen. Tegelijkertijd wil ik mijn studenten vaardigheden aanleren om een hoopvol toekomstscenario te visualiseren. Gelukkig heb ik praktische les ideeën meegekregen van Wouter Buursma, coördinator van het project Transformation through Imagination (TTI) bij Stichting Technotrend. Twee praktische methoden uit de TTI docentenhandleiding kwamen me nu goed van pas:

• The Polak game: een participatieve benadering die de discussie over de volgende vragen faciliteert; ben je optimistisch of pessimistisch over de toekomst, en ten tweede, heb je het gevoel dat je invloed hebt op de uitkomst van de toekomst?

• Een brief uit de toekomst: een reflectieve activiteit die studenten helpt zich een mogelijke toekomst voor te stellen en persoonlijke acties die daar kunnen leiden.

Wat me aanspreekt aan deze strategieën is dat ze ons doen beseffen hoe we over de toekomst denken en ons helpen een toekomst voor te stellen waarin we zouden willen leven. Bovendien geeft het leerlingen handvaten om te identificeren wat we kunnen doen om daar te komen. Heel belangrijk is het sociaal-emotionele aspect van deze activiteiten; het schept ​​ruimte om te praten over hoe de gevolgen van klimaatverandering ons beïnvloeden, iets wat vaak ontbreekt in het onderwijs over klimaatverandering.

Referenties
Lozano. R, et. al. (2017) Connecting Competences and Pedagogical Approaches for Sustainable Development in Higher Education: A Literature Review and Framework Proposal. Sustainability 9(10), 1889. doi.org/10.3390/su9101889
Hickman. C, et. al. (2021) Climate anxiety in children and young people and their beliefs about government responses to climate change: A global survey
The Lancet Planetary Health, Volume 5, (12), e863 – e873. doi.org/10.1016/S2542-5196(21)00278-3